Ιωάννης και Θεόφραστος Σακελλαρίδης

Ιωάννης και Θεόφραστος Σακελλαρίδης

Κορυφαίες προσωπικότητες που κατάγονται από το Λιτόχωρο Πιερίας και τα έργα τους έγιναν πανελλήνια και πανευρωπαϊκά γνωστά, τιμώντας τον πολιτισμό μας, είναι οι Ιωάννης και Θεόφραστος Σακελλαρίδης.
.

Ιωάννης Θεοφάνους Σακελλαρίδης (1854 – 1938)

Ο Ιωάννης Σακελλαρίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λιτόχωρο και υπήρξε εμπνευσμένος εκκλησιαστικός υμνωδός, μουσουργός, φιλόλογος, μουσικοδιδάσκαλος και δεινός ιεροψάλτης.

Ήταν γιος του Παπαθεοφάνη από τον οποίο πήρε τα πρώτα μαθήματα βυζαντινής μουσικής. Τελείωσε το δημοτικό στην κωμόπολη του Λιτοχώρου, σπούδασε σε Γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη, όπου διδάχθηκε την εκκλησιαστική μουσική και αναγνωρίσθηκε το ταλέντο του, μετέβη δε για φοίτηση στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, μελετώντας τα αρχαία ελληνικά και συγχρόνως εμβαθύνοντας στη βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσική.

Θεωρείται από τις μεγαλύτερες φωνές ιεροψάλτου. Κατείχε ωραιότατη φωνή, τενόρου – υψιφώνου και καθιερώθηκε στα αναλόγια εκκλησιών του Πειραιά και της Αθήνας. Για χρόνια διετέλεσε καθηγητής σε σχολεία της πρωτεύουσας, στη Ριζάρειο, στο Αρσάκειο, στη Μαράσλειο, στο Εθνικό Ωδείο, κ.λπ.

Ο Λιτοχωρίτης Ιωάννης Σακελλαρίδης υπήρξε ένας πρωτοπόρος, καινοτόμος και ρηξικέλευθος μουσικός. Παρήγαγε τον δικό του τρόπο σύνθεσης και διδασκαλίας της εκκλησιαστικής μουσικής, στην οποία προσέδωσε μελωδικότητα και συναισθηματική εκφραστικότητα. Δημιούργησε ιδιαίτερο σύστημα λειτουργικής μουσικής, τόσο στο θεωρητικό όσο και στο πρακτικό μέρος και κατέστησε τις βυζαντινές μελωδίες προσιτές στο ευρύτερο κοινό, που αγνοούσε τη βυζαντινή μουσική και σημειογραφία.

Υπήρξε πολυγραφότατος. Εξέδωσε πλέον των άλλων, βιβλία για την εκκλησιαστική υμνολογία και μελωδίες γραμμένες σε ευρωπαϊκή σημειογραφία, ενώ συγκέντρωσε και μελοποίησε δημοτικά τραγούδια από την περιοχή του Ολύμπου κ.α.

Έγραψε ογδόντα οκτώ (88) περίπου μουσικά έργα.

Το 1992 συστάθηκε και λειτουργεί συνεχώς μέχρι σήμερα στο Λιτόχωρο, η Δημοτική Χορωδία Λιτοχώρου με τον διακριτικό τίτλο «Ιωάννης και Θεόφραστος Σακελλαρίδης». Η χορωδία το Νοέμβριο του 2014 και του 2018, με τη συμβολή του Δήμου Δίου-Ολύμπου, της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας και της Ιεράς Μητρόπολης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος, διοργάνωσε δύο επιστημονικά συνέδρια για το έργο του Ιωάννη, τα πρακτικά των οποίων έχουν εκδοθεί σε δύο πολύτιμα βιβλία, που διατίθενται από τη Χορωδία.

Τον Απρίλιο του 2023 η χορωδία τοποθέτησε μαρμάρινη επιγραφή, στο χώρο όπου ήταν η πατρική οικία του Ιωάννη, με πραγματοποίηση τελετής αποκαλυπτηρίων της, το κείμενο της οποίας έχει όπως παρακάτω:

Στο χώρο αυτό ήταν η πατρική οικία, του Ιωάννου Θεοφάνους Σακελλαρίδη (1853-1938), εμπνευσμένου εκκλησιαστικού υμνωδού, μουσουργού και πρωτοψάλτη και του υιού του Θεόφραστου Σακελλαρίδη (1883-1950), συνθέτη, αρχιμουσικού και κορυφαίου δημιουργού της ελληνικής οπερέττας.

.

Θεόφραστος Ιωάννη Σακελλαρίδης (1883-1950)

Ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, γιός και μαθητής του Ιωάννη, με καταγωγή από το Λιτόχωρο Ολύμπου, ήταν μουσικοσυνθέτης, διευθυντής ορχήστρας και κορυφαίος δημιουργός της ελληνικής οπερέττας.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και αργότερα σπούδασε στη Γερμανία και την Ιταλία. Η μουσική καριέρα του Θεόφραστου απέκτησε φήμη, λίγο πριν τα είκοσί του χρόνια, στα 1902, όταν έδωσε μία επιτυχημένη σειρά συναυλιών. Οι συναυλίες εκείνες περιείχαν δικές του συνθέσεις και εναρμονισμένα ελληνικά δημοτικά τραγούδια.

Το 1903 έγραψε την πρώτη του όπερα και το επόμενο έτος, συνέθεσε ένα μπαλέτο και μουσική για τα έργα του Αριστοφάνη. Ακολούθησαν πολλές όπερες του Θεόφραστου μέχρι το 1913, που σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Σημείο σταθμός για την καριέρα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, ήταν η γένεση της ελληνικής οπερέττας. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του στην ελληνική οπερέττα, ήταν η «Στα Παραπήγματα», που ανέβηκε το 1914 και από εκείνο το έτος μέχρι το θάνατό του το 1950, έγραψε γύρω στις ογδόντα (80) οπερέττες κι μουσικές κωμωδίες, οι περισσότερες τρίπρακτες και πολλές από τις οποίες με το δικό του λιμπρέτο.

Ως καλύτερη οπερέττα του Θεόφραστου μπορεί να θεωρηθεί το έργο «Ο Βαφτιστικός», το οποίο έκανε πρεμιέρα το 1918, εξακολουθεί να παίζεται τακτικά έως και σήμερα και θεωρείται ως η πιο κοσμοαγάπητη και δημοφιλής ελληνική οπερέττα.

Αρκετά από τα δημοτικοφανή πατριωτικά τραγούδια του Έπους του 1940, όπως αυτά της Σοφίας Βέμπο, είναι συνθέσεις του Θεόφραστου. Έχει ένα πλούσιο μουσικό και καλλιτεχνικό έργο, εκτός από τις οπερέττες του, καθώς εναρμόνισε και εξέδωσε περίπου δέκα (10) δημοτικά τραγούδια, ενώ επίσης έγραψε τη μουσική για μια σειρά επιθεωρήσεων του Αλέκου Σακελλάριου για την περίοδο 1937-1945. Ασχολήθηκε και με την παιδική μουσική, συνθέτοντας παιδικά τραγούδια.

Έγραψε εκατό τρία (103) περίπου μουσικά έργα.

Ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης ήταν ταλαντούχος μουσικός, παραγωγικότατος, άριστα καταρτισμένος, διαθέτοντας και πολύ καλή σκηνική πείρα. Η μουσική του μελωδικότητα είναι ζωηρή, επηρεασμένη από την ευρωπαϊκή οπερέττα, άλλοτε καθαρά ελληνική και άλλοτε στολισμένη με κάποια ανατολίτικα μοτίβα, θα λέγαμε δε ότι διαπνέεται από ένα μουσικό εκλεκτισμό.

.