Μακάριοι όσοι κατοικούν στην ποδιά του Ολύμπου…
Ο Άγιος Κοσμάς γεννήθηκε το 1714 από ευσεβείς γονείς στο χωριό Μεγαδένδρο της ορεινής Τριχωνίδος της Αιτωλίας (γι’ αυτό και ονομάζεται Αιτωλός). Το κοσμικό του όνομα ήταν Κωνσταντίνος Ανυφαντής. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη Σιγδίτσα (το σημερινό Προσήλιο) της Παρνασίδος, από τον ιεροδιδάσκαλο Γεράσιμο Λύτσικα και έπειτα στη Λομποτίνα της Ναυπακτίας από τον ιεροδιδάσκαλο Ανανία, τον ονομαζόμενο Δερβίσανο, τον οποίο και διαδέχθηκε στο σχολείο το 1735 ως δάσκαλος.
Ο μεγάλος εθνοιεραπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός περιόδευσε και κήρυξε και στο νομό Πιερίας. Μεγάλη ήταν η ωφέλεια όλων των Πιεριέων που παρακολούθησαν τα κηρύγματά του. Ο Άγιος πέρασε από τα παρακάτω μέρη:
Α΄ ΚΑΤΕΡΙΝΗ
Την εποχή που πέρασε ο Άγιος Κοσμάς από την Κατερίνη, η πόλη ήταν ένα μικρό χωριό.
Στην Κατερίνη, στο συνοικισμό της Ανδρομάχης, ιδρύθηκε Ιερός Ναός του Αγίου Κοσμά, για να θυμίζει το πέρασμά του , τον οποίο εγκαινίασε ο μακαριστός Μητροπολίτης Κίτρους Βαρνάβας στις 24 Αυγούστου του 1980.
Β΄ ΑΝΩ ΜΗΛΙΑ
Στην Άνω Μηλιά, εκείνη την εποχή, βρισκόταν στην ακμή του ο πύργος των Λαζαίων. Ο Άγιος Κοσμάς επισκέφθηκε τους Λαζαίους και φιλοξενήθηκε στον πύργο τους.
Στον αυλόγυρο του παλιού Ναού της Αγίας Παρασκευής συγκέντρωσε τους κατοίκους και τους μίλησε για την πίστη των Πατέρων τους και για την ελπίδα της ελευθερίας. Ορατό σημείο και ανάμνηση της επισκέψεώς του αποτελεί ο ΣΙΔΕΡΕΝΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ που έμπηξε στη διχάλα ενός δένδρου (πεύκου). Το θαυμαστό είναι ότι ο Σταυρός μέχρι σήμερα έμεινε αναλλοίωτος. Θυμίζει σε όλους την διάβαση του Αγίου Κοσμά από την Άνω Μηλιά και διδάσκει ότι η πίστη μας είναι ζωντανή και θαυματουργή.
Αξίζει να αναφέρουμε και τρία θαυμαστά σημεία, σχετικά με το πέρασμα του Αγίου και το Σταυρό.
- Την εποχή που επισκέφθηκε την Άνω Μηλιά ο Άγιος Κοσμάς είχε εμφανισθεί στα καμποχώρια μια φοβερή επιδημία χολέρας που θανάτωνε ομαδικά τον κόσμο. Οι τρομοκρατημένοι κάτοικοι, ζήτησαν τη θαυματουργική βοήθεια του Αγίου για να σωθούν. Ο Άγιος, μαζί με τους Ιερείς του τόπου και όλους τους κατοίκους, τέλεσε παράκληση. Μετά την παράκληση όλοι μαζί γύρισαν το χωριό τρεις φορές. Στο ανατολικό μέρος σταμάτησαν και έκανε πάλι δέηση. Τότε έμπηξε στη διχάλα ενός δέντρου το Σταυρό και έτσι το θαύμα έγινε. Το χωριό σώθηκε από τη χολέρα.
- Ένας βοσκός έχασε τα πρόβατά του στο βουνό Πιέρια και έψαχνε να τα βρει. Στο δρόμο που πήγαινε, συναντήθηκε με τον Άγιο Κοσμά. Χωρίς να του αναφέρει τίποτα για τα χαμένα του πρόβατα, ο Άγιος του είπε πως τα πρόβατα βρίσκονται στην περιοχή «ντίτσιο». Ο βοσκός δυσπίστησε στην αρχή, γιατί του φάνηκε απίθανο να είναι εκεί τα πρόβατα. Υπάκουσε όμως στον Άγιο, πήγε εκεί που του είπε και βρήκε τα πρόβατά του.
- Ένα καλοκαιριάτικο μεσημέρι του έτους 1964 προκλήθηκε φωτιά στο δάσος της Άνω Μηλιάς. Αμέσως δόθηκε εντολή από την κοινότητα να σπεύσουν οι κάτοικοι για την κατάσβεσή της, όπως βέβαια και το πυροσβεστικό σώμα. Έντρομοι οι κάτοικοι έφθασαν στο σημείο και έσβησαν τη φωτιά. Μέσα όμως στη θλίψη τους, αντίκρισαν κάτι θαυμαστό. Η φωτιά που κατέστρεψε τα πάντα στο πέρασμά της σεβάστηκε το δέντρο με το Σταυρό του Αγίου Κοσμά. Μέσα στην πύρινη λαίλαπα αυτό έμεινε ατόφιο, όρθιο, απείραχτο.
Η ευλάβεια των κατοίκων της Μηλιάς, πριν από λίγα χρόνια, έχτισε δίπλα στο δέντρο με το Σταυρό μικρό Ναό, αφιερωμένο στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Τα θυρανοίξια τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. ΑΓΑΘΟΝΙΚΟΣ, στις 23 Αυγούστου του 2003. Από τότε και κάθε χρόνο στη γιορτή του γίνεται πανήγυρις, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.
Γ΄ ΜΟΣΧΟΠΟΤΑΜΟΣ
Ο Άγιος Κοσμάς πέρασε και από το Μοσχοπόταμο, που τότε λεγόταν Δριάνιστα. Κήρυξε κάτω από μια καρυδιά. Ενώ δίδασκε, ξαφνικά σταμάτησε για λίγο, κοίταξε απέναντι προς τη Θεσσαλονίκη, δάκρυσε και είπε: Μακάριοι όσοι κατοικούν στην ποδιά του Ολύμπου.
Δ΄ ΛΙΤΟΧΩΡΟ
Δεν μπορούσε στο πέρασμά του από την Πιερία, ο Άγιος Κοσμάς, να αγνοήσει το Λιτόχωρο που τότε ήταν θρησκευτικό και εθνικό κέντρο. Στην τοποθεσία Χοροστάσι ή Πλάτανος, συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου και ο Άγιος κήρυξε. Στη συνέχεια του έκαναν ερωτήσεις για τη συντέλεια του κόσμου.
Σήμερα στην τοποθεσία που κήρυξε ο Άγιος υπάρχει Προσκυνητάρι του Αγίου Κοσμά, για να θυμίζει το πέρασμά του.
Ε΄ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο Άγιος Κοσμάς πέρασε και από την παλιά Λεπτοκαρυά, από τους Πόρρους και από τον Κολινδρό. Είναι πολύ πιθανό να πέρασε και από άλλες περιοχές του Νομού Πιερίας. Το σίγουρο πάντως είναι ότι, από όπου κι αν πέρασε, ωφέλησε και ξεδίψασε διψασμένες ψυχές.
Η εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού στις 24 Αυγούστου.